داروهای شل‌کننده عضلانی
داروهای شل‌کننده عضلانی داروهای تجویزی هستند که می‌توانند به درمان علائم مرتبط با عضلات، مانند اسپاسم و اسپاستیسیته، کمک کنند. انواع مختلفی از داروهای‌های شل‌کننده عضلانی وجود دارد و هرکدام به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند. صحبت با پزشک درباره خطرات و مزایای این داروها بسیار مهم است.
داروهای شل‌کننده عضلانی چیستند؟
داروهای شل‌کننده عضلانی، که به آنها شل‌کننده‌های عضلات نیز گفته می‌شود، از جمله داروهای تجویزی هستند که بر عملکرد عضلات تأثیر می‌گذارند. پزشکان این داروها را برای درمان علائمی مانند اسپاسم‌های عضلانی، اسپاستیسیته و دردهای عضلانی-اسکلتی تجویز می‌کنند.
اصطلاح «شل‌کننده عضلات» به دو دسته اصلی از داروها اشاره دارد: آنتی‌اسپاستیک‌ها و آنتی‌اسپاسمودیک‌ها. این دو دسته از نظر موارد استفاده، مکانیزم عمل و عوارض جانبی تفاوت‌هایی دارند.
در این مقاله، تمرکز اصلی بر شل‌کننده‌های عضلانی اسکلتی است، نه شل‌کننده‌های عضلات صاف. عضلات اسکلتی همان عضلاتی هستند که در حرکت بدن نقش دارند، در حالی که عضلات صاف، مانند عضلات روده، معده و عروق خونی، تحت کنترل ارادی شما نیستند. شایان ذکر است که داروهای آنتی‌اسپاسمودیک برای عضلات صاف نیز در دسترس هستند.
انواع داروهای شل‌کننده عضلانی
| نوع دارو | نام داروها |
|---|---|
| داروهای شل‌کننده عضلانی اسکلتی آنتی‌اسپاسمودیک | کاریسوپرودول کلرزوکازون سیکلوبنزاپرین متاکسالون متوکاربامول اورفنادین |
| داروهای آنتی‌اسپاستیک عضلات اسکلتی | باکلوفن دانترولن |
| داروهای با اثرات آنتی‌اسپاستیک و آنتی‌اسپاسمودیک | تیزانیدین دیازپام |
داروهای شل‌کننده عضلانی اسکلتی آنتی‌اسپاسمودیک:
- کاریسوپرودول
- کلرزوکازون
- سیکلوبنزاپرین
- متاکسالون
- متوکاربامول
- اورفنادین
داروهای آنتی‌اسپاستیک عضلات اسکلتی:
- باکلوفن
- دانترولن
دو شل‌کننده عضلات اسکلتی که هم اثرات آنتی‌اسپاستیک و هم آنتی‌اسپاسمودیک دارند عبارتند از:
- تیزانیدین
- دیازپام
داروهای شل‌کننده عضلانی چه کمکی در درمان می‌کنند؟
اگرچه آنتی‌اسپاستیک‌ها و آنتی‌اسپاسمودیک‌ها هر دو از انواع شل‌کننده‌های عضلات اسکلتی هستند، اما کاربردهای خاص و متفاوتی دارند. علاوه بر این، برخی از این داروها برای درمان شرایطی غیر از عملکرد عضلات استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، گاهی اوقات دیازپام برای درمان اضطراب و تشنج تجویز می‌شود.
استفاده از داروهای آنتی‌اسپاستیک
پزشکان عمدتاً از شل‌کننده‌های عضلات آنتی‌اسپاستیک برای درمان اسپاستیسیته استفاده می‌کنند.
اسپاستیسیته یک اختلال در الگوهای حرکت عضلات است که باعث می‌شود عضلات خاصی هنگام تلاش برای حرکت یا حتی در حالت استراحت به طور همزمان منقبض شوند. معمولاً این مشکل به دلیل آسیب به مسیرهای عصبی در مغز یا نخاع که حرکت و رفلکس‌های کششی را کنترل می‌کنند، ایجاد می‌شود.
اسپاستیسیته ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
- فلج مغزی
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- آسیب نخاعی
- سکته مغزی
- آسیب مغزی یا سر
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) که به نام بیماری لو گهریگ نیز شناخته می‌شود
باکلوفن به عنوان اولین درمان برای اسپاستیسیته، به ویژه برای بزرگسالانی که آسیب نخاعی دارند، شناخته می‌شود.
استفاده از داروهای آنتی‌اسپاسمودیک
پزشکان عمدتاً از شل‌کننده‌های عضلات آنتی‌اسپاسمودیک برای درمان درد عضلانی-اسکلتی و درد میوفاسیال، به ویژه درد کمر پایین و اسپاسم‌های عضلانی استفاده می‌کنند.
با این حال، این داروها درمان اولیه برای درد یا اسپاسم‌ها نیستند و معمولاً پس از اینکه درمان‌های اولیه یا ثانویه موثر نباشند، به عنوان درمان جایگزین استفاده می‌شوند. این به دلیل عوارض جانبی داروهای آنتی‌اسپاسمودیک است که شامل پتانسیل اعتیاد در برخی از انواع داروها می‌شود.
شل‌کننده‌های عضلات چقدر شایع هستند؟
داروهای شل‌کننده عضلات به دلیل شیوع دردهای حاد و مزمن کمر، تجویز نسبتاً رایجی دارند. درد کمر پایین یک مشکل بسیار شایع است و همچنان یکی از پنج علت اصلی مراجعه افراد به پزشک است. بیشتر موارد درد کمر پایین بدون نیاز به مداخله پزشکی برطرف می‌شود. اگر سایر درمان‌ها برای کاهش درد موثر نباشند، پزشکان ممکن است شل‌کننده عضلات را تجویز کنند.
اما پزشکان معمولاً این داروها را فقط برای مدت کوتاه تجویز می‌کنند، زیرا برخی از انواع آنها پتانسیل اعتیاد دارند.
نحوه عمل داروهای شل‌کننده عضلات
انواع مختلف داروهای شل‌کننده عضلات اسکلتی به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند تا بر عملکرد عضلات تاثیر بگذارند. بیشتر این داروها به عنوان دپرسانت‌های سیستم عصبی مرکزی عمل کرده و اثرات آرام‌بخشی ایجاد می‌کنند یا مانع از ارسال سیگنال‌های درد به مغز می‌شوند.
به طور کلی، داروهای آنتی‌اسپاستیک مستقیماً بر نخاع یا عضلات اسکلتی تاثیر می‌گذارند تا سفتی عضلات (هایپرتونسیته) و اسپاسم‌های غیرارادی را کاهش دهند.
داروهای آنتی‌اسپاسمودیک از طریق تغییرات در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) اسپاسم‌های عضلانی را کاهش می‌دهند.
خطرات و مزایای داروهای شل کننده عضلانی:
آیا داروهای شل‌کننده عضلات مؤثر هستند؟
داروهای آنتی‌اسپاستیک در درمان اسپاستیسیته مؤثر هستند، اما دوزهای بالا می‌توانند عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد کنند. سایر درمان‌ها نیز می‌توانند به درمان اسپاستیسیته کمک کنند، از جمله فیزیوتراپی و تزریق بوتاکس.
تحقیقات در مورد اثربخشی داروهای آنتی‌اسپاسمودیک در درمان درد عضلانی و اسپاسم‌ها نسبت به NSAIDها یا استامینوفن کم است. داروهای آنتی‌اسپاسمودیک عوارض جانبی بیشتری نسبت به NSAIDها و استامینوفن دارند، بنابراین مهم است که در مورد مزایا و خطرات این داروها با پزشک خود صحبت کنید.
عوارض جانبی داروهای شل‌کننده عضلات
هر نوع داروی شل‌کننده عضلات تجویزی عوارض جانبی متفاوتی دارد. مهم است که در مورد عوارض جانبی احتمالی دارویی که مصرف می‌کنید یا قصد مصرف آن را دارید، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
عوارض جانبی رایج این داروها عبارتند از:
- خواب‌آلودگی و خستگی
- سرگیجه
- تهوع
- سردرد
- خشکی دهان
داروهای شل‌کننده عضلات می‌توانند عوارض جانبی جدی‌تری مانند غش و تاری دید ایجاد کنند. اگر عوارض جانبی مزاحم را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا داروهای شل‌کننده عضلات باعث خواب‌آلودگی می‌شوند؟
بله، داروهای شل‌کننده عضلات تجویزی می‌توانند به دلیل تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، باعث خواب‌آلودگی شوند. به همین دلیل، باید در هنگام مصرف این داروها در مورد انجام کارهایی مانند رانندگی یا اتخاذ تصمیمات مهم احتیاط کنید.
آیا داروهای شل‌کننده عضلات اعتیادآور هستند؟
کاریسوپرودول و دیازپام از داروهای کنترل‌شده هستند. این به این معنی است که آنها پتانسیل اعتیاد دارند و می‌توانند علائم ترک ایجاد کنند اگر وابستگی ایجاد کنید و مصرف آنها را متوقف کنید. اگر سابقه شخصی یا خانوادگی سوءمصرف مواد دارید، باید از این داروها پرهیز کنید.
اگر احساس می‌کنید که به کاریسوپرودول یا دیازپام وابسته شده‌اید یا دوز تجویزی شما دیگر به کنترل علائم کمک نمی‌کند، بیش از دوز توصیه‌شده خود مصرف نکنید و فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
خطرات و عوارض جانبی مصرف داروهای شل‌کننده عضلات
دو مشکل اصلی مصرف داروهای شل‌کننده عضلات عبارتند از احتمال اوردوز و تعاملات خطرناک با الکل.
الکل و داروهای شل‌کننده عضلات
اگر داروی شل‌کننده عضلات مصرف می‌کنید، نباید الکل مصرف کنید. الکل و داروهای شل‌کننده عضلات هر دو دپرسانت هستند، به این معنی که سیستم عصبی مرکزی را کند می‌کنند. اگر آنها را با هم مصرف کنید، عوارض جانبی شدت بیشتری پیدا می‌کنند که می‌تواند خطرناک باشد.
این ممکن است باعث علائمی مانند:
- سرگیجه شدید
- خواب‌آلودگی شدید
- تاری دید
- فشار خون پایین
- غش
- مشکلات حافظه
- آسیب به کبد
- افزایش خطر اوردوز
اوردوز داروهای شل‌کننده عضلات
داروهای شل‌کننده عضلات پتانسیل سوءمصرف و اعتیاد دارند، به ویژه کاریسوپرودول و دیازپام. مصرف طولانی‌مدت می‌تواند منجر به افزایش تحمل و وابستگی فیزیکی شود.
کی باید با پزشک تماس بگیرم؟
شما باید ملاقات‌های منظم با پزشک خود داشته باشید تا ارزیابی کنید که چقدر داروی شل‌کننده عضلات مؤثر بوده است. همچنین، اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، یا فکر می‌کنید که به دارو وابسته شده‌اید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
