گرمازدگی یکی از مشکلات شایع فصل تابستان است که همواره سلامت افراد را به خطر می‌اندازد. با افزایش دمای هوا، بدن ممکن است توانایی خود را در تنظیم دما از دست بدهد و به سرعت دمای بدن به بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد برسد. این وضعیت که گرمازدگی نام دارد، در صورت عدم درمان فوری، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی جان فرد را تهدید کند.
گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به خنک کردن خود نباشد و دچار کم‌آبی شود. این مشکل می‌تواند عضلات، کلیه‌ها، قلب و حتی مغز را دچار آسیب کند. ورزش کردن یا کار کردن در محیط‌های گرم بدون مصرف آب کافی نیز از دلایل اصلی بروز گرمازدگی است.
اگر فردی به گرمازدگی مبتلا شود، باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت و اقدامات اولیه‌ای مانند رفتن به محل خنک و نوشیدن آب خنک انجام داد تا از شدت علائم کاسته شود.
انواع گرمازدگی:
گرمازدگی به دو نوع غیر فشاری و فشاری تقسیم می‌شود. در نوع غیر فشاری، بیشتر افراد مسن و کسانی که به بیماری‌های مزمن مانند دیابت مبتلا هستند در معرض خطر قرار دارند. این نوع گرمازدگی به تدریج طی چند ساعت یا روز رخ می‌دهد. اما گرمازدگی فشاری به دلیل فعالیت شدید بدنی در محیط گرم ایجاد می‌شود و ممکن است حتی کودکان را نیز به دلیل عدم توانایی در تنظیم دمای بدن، تحت تأثیر قرار دهد.
علائم گرمازدگی:
نشانه‌های گرمازدگی شامل موارد زیر است:
| علائم گرمازدگی | شرح |
|---|---|
| افزایش یا کاهش فشار خون | تغییرات غیرعادی در فشار خون |
| حالت تهوع و استفراغ | احساس تهوع و نیاز به استفراغ |
| تشنج | حرکات غیرارادی بدن |
| تپش قلب یا تنفس سریع | افزایش ضربان قلب یا تنفس شدید |
| سرگیجه و گیجی | از دست دادن تعادل و ناتوانی در تمرکز |
| تعریق شدید یا خشکی پوست | تعریق زیاد یا خشکی پوست در گرمازدگی غیر فشاری |
| رنگ‌پریدگی یا قرمزی پوست | تغییرات شدید در رنگ پوست |
| کم شدن ادرار | کاهش میزان ادرار |
| عدم هوشیاری | بی‌هوشی یا از دست دادن آگاهی |
اگر خود یا کسی که می‌شناسید دچار این علائم شد، او را به یک مکان خنک منتقل کرده و به سرعت با پزشک تماس بگیرید.
پیشگیری از گرمازدگی
برای جلوگیری از گرمازدگی این نکات را در نظر بگیرید:
- مصرف آب کافی در طول روز و اجتناب از نوشیدنی‌های الکلی و گرم
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد و اجتناب از قرار گرفتن در آفتاب در ساعات اوج گرما
- استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF بالا
- استراحت در سایه و جلوگیری از فعالیت‌های شدید بدنی در محیط‌های گرم و مرطوب
- استفاده از مکمل‌های هیدراتاسیون مانند O.R.S-EFF که به حفظ تعادل الکترولیت‌ها کمک می‌کنند.
چگونه گرما بر سلامت اثر میگذارد؟
به نقل از سازمان بهداشت جهانی، مقدار گرمای ذخیره‌شده در بدن انسان به ترکیبی از عوامل بستگی دارد، از جمله (الف) ناتوانی در دفع گرمای تولیدشده درونی از فرآیندهای متابولیک به دلیل استرس حرارتی محیطی (مانند دمای بالا، رطوبت بالا، باد کم، تشعشع حرارتی زیاد)، (ب) لباس‌هایی که به عنوان مانعی برای از دست دادن گرما عمل می‌کنند، و (ج) جذب گرمای خارجی از محیط.
ناتوانی بدن در تنظیم دمای داخلی و دفع گرمای اضافی در این شرایط خطر خستگی گرمایی و گرمازدگی را افزایش می‌دهد. تلاش بدن برای خنک‌کردن خود فشار زیادی بر قلب و کلیه‌ها وارد می‌کند. در نتیجه، گرمای شدید می‌تواند خطرات مرتبط با بیماری‌های مزمن (بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات روانی، تنفسی و دیابت) را تشدید کند و موجب آسیب حاد کلیه شود.
مرگ و بستری‌شدن ناشی از هوای بسیار گرم به سرعت (در همان روز یا روزهای بعد) رخ می‌دهد، که به همین دلیل مداخلات در هنگام صدور هشدار گرمایی نیز باید سریع انجام شود.
گرما می‌تواند خدمات ضروری سلامت را مختل و به خطر بیندازد، مانند از دست رفتن منابع انرژی و حمل‌ونقل. گرما باعث کاهش بهره‌وری کار و افزایش خطر حوادث می‌شود. در هوای بسیار گرم، انجام کار یا یادگیری دشوار است و موج‌های گرما ممکن است منجر به تعطیلی مدارس و سایر مؤسسات شود. همچنین موج‌های گرما می‌توانند با رخدادهای آلودگی هوا همراه باشند.
ابعاد و ماهیت تأثیرات گرما بر سلامت به زمان، شدت و مدت یک واقعه گرمایی و میزان تطبیق و سازگاری جمعیت محلی، زیرساخت‌ها و نهادها با شرایط اقلیمی موجود بستگی دارد.
درمان گرمازدگی
گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به مداخله فوری دارد. برای کمک به بیمار تا زمان رسیدن اورژانس، می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:
- نوشیدن آب
- قرار گرفتن در محیطی خنک
- خنک کردن بدن با کیسه یخ
