معرفی کامل داروهای ضدانعقاد و کاربردهای آنها

داروهای ضد انعقاد داروهای حیاتی‌ای هستند که از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کنند و به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای لختگی خون قرار دارند، مفید است. این داروها نقش کلیدی در کاهش احتمال بروز بیماری‌های جدی مانند سکته مغزی و حمله قلبی دارند.

لخته‌های خون مهر و موم‌هایی هستند که توسط خون برای جلوگیری از خونریزی از زخم‌ها ایجاد می‌شوند. در حالی که در متوقف کردن خونریزی مفید هستند، می‌توانند رگ‌های خونی را مسدود کرده و جریان خون را به اندام‌های حیاتی مانند مغز، قلب یا ریه‌ها متوقف کنند، اگر در مکان نامناسبی تشکیل شوند.

داروهای ضد انعقاد با ایجاد وقفه در فرآیند تشکیل لخته‌های خون عمل می‌کنند. این داروها گاهی اوقات به عنوان “رقیق‌کننده‌های خون” شناخته می‌شوند، هرچند که در واقع خون را رقیق‌تر نمی‌کنند.

مهم است که داروهای ضد انعقاد را از داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین با دوز پایین و کلوپیدوگرل تفکیک کنیم، زیرا آنها نقش‌های مشابه اما متفاوتی در مدیریت خطرات لخته خون دارند.

انواع داروهای ضد انعقاد

• رایج‌ترین ضد انعقاد تجویزی وارفارین است.
• انواع جدیدتر ضد انعقادها نیز در دسترس هستند و به طور فزاینده‌ای رایج می‌شوند. این شامل:
• ریواروکسابان  (Xarelto)
• دابیگاتران (Pradaksha)
• آپیکسابان  (Eliquis)
• ادوکسابان  (Lixiana)

وارفارین و جایگزین‌های جدیدتر به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شوند. همچنین یک داروی ضد انعقاد به نام هپارین وجود دارد که می‌توان آن را تزریق کرد.

دلیل مصرف داروهای ضد انعقاد

اگر یک لخته خون جریان خون را از طریق رگ خونی مسدود کند، قسمت آسیب دیده بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شود و به درستی کار نمی‌کند. بسته به محل تشکیل لخته، این می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند:

• سکته مغزی یا حملات ایسکمیک گذرا (“سکته‌های کوچک”)
• حمله قلبی
• ترومبوز ورید عمقی  (DVT)
• آمبولی ریه شود.

اگر پزشک تشخیص دهد که شما در معرض خطر افزایش یافته‌ای برای ابتلا به یکی از این مشکلات قرار دارید، ممکن است درمان با داروهای ضد انعقاد را توصیه کند. این توصیه ممکن است به دلیل سابقه لخته‌های خونی که داشته‌اید یا ابتلا به بیماری‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی که می‌تواند منجر به تشکیل لخته‌های خون شود، صورت گیرد.

علاوه بر این، اگر به تازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید، ممکن است داروی ضد انعقاد برای شما تجویز شود، زیرا دوره استراحت و عدم تحرکی که در دوران نقاهت نیاز دارید، می‌تواند خطر ایجاد لخته خون را افزایش دهد.

نحوه مصرف داروهای ضد انعقاد

پزشک یا پرستار باید به شما بگوید که چه مقدار از داروهای ضد انعقاد خود را مصرف کنید و چه زمانی آن را مصرف کنید.

اکثر افراد نیاز دارند که قرص یا کپسول خود را یک یا دو بار در روز همراه با آب یا غذا مصرف کنند.

مدت زمانی که برای ادامه مصرف دارو نیاز دارید به دلیل تجویز آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، درمان مادام العمر خواهد بود.

اگر مطمئن نیستید که چگونه داروی خود را مصرف کنید، یا نگران هستید که یک دوز دارو را فراموش کردید یا بیش از حد مصرف کردید، بروشور اطلاعات آن را بررسی کنید یا از پزشک عمومی، کلینیک ضد انعقاد یا داروساز خود بپرسید که چه کاری انجام دهید.

مواردی که در مصرف داروهای ضد انعقاد باید رعایت شود:

هنگام مصرف داروهای ضد انعقاد، باید چند نکته را رعایت کنید.

اگر قرار است جراحی یا آزمایشی مانند آندوسکوپی انجام دهید، مطمئن شوید که پزشک یا جراح شما از مصرف داروهای ضد انعقاد آگاه است، زیرا ممکن است مجبور شوید برای مدت کوتاهی مصرف آنها را قطع کنید.

قبل از مصرف هر گونه داروی دیگر، از جمله داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، با پزشک عمومی، یا داروساز خود صحبت کنید، زیرا برخی از داروها می‌توانند بر عملکرد داروی ضد انعقاد شما تأثیر بگذارند.

اگر وارفارین مصرف می‌کنید، باید از ایجاد تغییرات قابل توجه در آنچه که به طور معمول می‌خورید و می‌نوشید خودداری کنید، زیرا این می‌تواند بر داروی شما تأثیر بگذارد.

اکثر داروهای ضد انعقاد برای زنان باردار مناسب نیستند. اگر باردار شدید یا قصد دارید در حین مصرف داروهای ضد انعقاد، باردار شوید، با پزشک خود صحبت کنید.

عوارض جانبی داروهای ضد انعقاد

شرح عارضه جانبی	توضیحات
عبور خون در ادرار	نشان‌دهنده خونریزی داخلی که ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی داشته باشد
دفع خون هنگام مدفوع یا داشتن مدفوع سیاه	می‌تواند نشانه‌ای از خونریزی گوارشی باشد
کبودی شدید	ناشی از خونریزی زیر پوست
خونریزی بینی طولانی مدت	ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد
خونریزی لثه	ممکن است هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان رخ دهد
استفراغ خون یا سرفه خونی	ممکن است نشان‌دهنده خونریزی داخلی باشد
پریودهای سنگین در زنان	ممکن است تاثیری بر سلامت کلی و کیفیت زندگی داشته باشد

مانند همه داروها، خطر بروز عوارض جانبی هنگام مصرف داروهای ضد انعقاد وجود دارد.

عارضه جانبی اصلی این است که شما می‌توانید به راحتی خونریزی کنید، که می‌تواند باعث مشکلاتی مانند:

• عبور خون در ادرار
• دفع خون هنگام مدفوع یا داشتن مدفوع سیاه
• کبودی شدید
• خونریزی بینی طولانی مدت
• خونریزی لثه
• استفراغ خون یا سرفه خونی
• پریودهای سنگین در زنان

برای اکثر افراد، مزایای مصرف داروهای ضد انعقاد بیشتر از خطر خونریزی بیش از حد است.

اگر در معرض خطر ایجاد لخته‌های خونی هستید که به طور بالقوه می‌تواند رگ خونی را مسدود کند و جریان خون را در بدن شما مختل کند، از داروهای ضد انعقاد استفاده کنید.

این می‌تواند به چندین وضعیت جدی منجر شود، از جمله:

• سکته مغزی – جایی که لخته خون جریان خون را به مغز شما محدود می‌کند و باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شود و احتمالاً منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ می‌شود.
• حملات ایسکمیک گذرا (TIA) – که به آنها “سکته‌های کوچک” نیز میگویند، علائم مشابه سکته مغزی دارند، اما اثرات آن معمولاٌ کمتر از 24 ساعت طول می‌کشد.
• حملات قلبی – جایی که یک لخته خون، رگ خونی را که قلب شما را تامین می کند، مسدود می‌کند، اکسیژن را از دست می‌دهد و باعث درد قفسه سینه و گاهی اوقات مرگ می‌شود.
• ترومبوز ورید عمقی (DVT) – جایی که یک لخته خون، در یکی از وریدهای عمیق بدن، معمولاً پاها، تشکیل می‌شود و باعث درد و تورم می‌شود.
• آمبولی ریه – جایی که یک لخته خون، یکی از رگ‌های خونی اطراف ریه‌ها را مسدود می‌کند و خون‌رسانی به ریه‌ها را متوقف می‌کند.

چه کسانی باید داروهای ضد انعقاد مصرف کنند؟

پزشک شما ممکن است داروهای ضد انعقاد را برای کمک به پیشگیری از شرایط فوق توصیه کند، اگر احساس کنند شما در معرض خطر هستید.

این ممکن است به این دلیل باشد که:

• در گذشته لخته‌های خون ایجاد شده است.
• اخیراً تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید که به این معنی است که شما نمی‌توانید در حین بهبودی زیاد حرکت کنید، مانند تعویض مفصل ران یا تعویض زانو
• جایگزینی دریچه آئورت داشت – زیرا لخته‌های خون می‌توانند روی سطح دریچه جدید قلب ایجاد شوند.
• فیبریلاسیون دهلیزی – نوعی ضربان قلب نامنظم (آریتمی) که می‌تواند باعث ایجاد لخته‌های خون در قلب شود. وضعیتی که در آن خون تمایل بیشتری به تشکیل لخته (ترومبوفیلی) مانند فاکتور V لیدن دارد.
• سندرم آنتی فسفولیپید – که در آن سیستم ایمنی به چربی‌ها و پروتئین‌های موجود در رگ‌های خونی حمله می‌کند و باعث لخته شدن خون می‌شود.

همچنین گاهی اوقات از داروهای ضد انعقاد برای درمان لخته‌های خون مانند DVT یا آمبولی ریه استفاده می‌شود که از بزرگ‌تر شدن لخته جلوگیری می‌کند، در حالی که بدن به آرامی آن را بازجذب می‌کند.

مدت زمانی که باید داروهای ضد انعقاد مصرف کنید به دلیل نیاز آنها بستگی دارد. ممکن است فقط برای مدت کوتاهی پس از تعویض مفصل ران یا زانو نیاز داشته باشید، اما در صورت داشتن یک بیماری طولانی مدت که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد، درمان ممکن است مادام العمر باشد.

پزشک یا پرستار باید به شما بگوید که چه مقدار از داروهای ضد انعقاد خود را مصرف کنید و چه زمانی آن را مصرف کنید.

در مورد دوز  داروی ضد انعقاد

برای اکثر افراد، قرص‌ها یا کپسول‌های ضد انعقاد باید به طور همزمان یک یا دو بار در روز مصرف شوند. مهم است که داروی خود را طبق برنامه مصرف کنید، زیرا اثر برخی از داروهای ضد انعقاد ممکن است در عرض یک روز از بین برود.

وارفارین، آپیکسابان (Eliquis) و دابیگاتران (پراداکسا) باید با آب مصرف شوند. ادوکسابان ((Lixiana را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد. ریواروکسابان (Xarelto) معمولاً با غذا مصرف می‌شود.

بسته به دوز مصرفی، ممکن است نیاز به مصرف همزمان بیش از یک قرص یا کپسول داشته باشید.

قرص‌های وارفارین در رنگ‌های مختلف (سفید، قهوه‌ای، آبی و صورتی) برای نشان دادن دوز آن‌ها عرضه می‌شوند. ممکن است لازم باشد ترکیبی از قرص‌های رنگی مختلف مصرف کنید تا به دوز کلی خود برسید. سایر داروهای ضد انعقاد در دوزها و رنگ‌های مختلف وجود دارند.

پزشک یا پرستار شما توضیح خواهد داد که چه تعداد قرص باید مصرف کنید، چه زمانی آنها را مصرف کنید و رنگ‌های مختلف چه معنایی دارند.

دوز فراموش شده یا اضافی

وارفارین

اگر وارفارین مصرف می‌کنید و یکی از دوزهای خود را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر تا روز بعد به یاد نیاوردید، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و منتظر بمانید تا نوبت بعدی برنامه‌ریزی شده خود را طبق معمول مصرف کنید. برای جبران دوز از دست رفته دوز اضافی مصرف نکنید.

اگر به طور تصادفی دوز بالاتر از توصیه شده را مصرف کردید، برای مشاوره پزشک عمومی خود تماس بگیرید.

اپیکسابان یا دابیگاتران

اگر دو بار در روز اپیکسابان یا دابیگاتران مصرف می‌کنید و یکی از دوزهای خود را فراموش می‌کنید، باید به محض اینکه به یاد آوردید که هنوز بیش از 6 ساعت تا نوبت بعدی برنامه‌ریزی شده باقی مانده است، آن را مصرف کنید. اگر کمتر از 6 ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده است، دوز فراموش شده را رها کنید و دوز برنامه ریزی شده بعدی را طبق معمول مصرف کنید.

ریواروکسابان

اگر یک بار در روز ریواروکسابان مصرف می‌کنید و یکی از دوزهای خود را فراموش می‌کنید، باید به محض اینکه به یاد آوردید که هنوز بیش از 12 ساعت تا نوبت بعدی برنامه‌ریزی شده باقی مانده است، آن را مصرف کنید. اگر کمتر از 12 ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده است، دوزی را که فراموش کرده اید رها کنید و دوز برنامه ریزی شده بعدی را طبق معمول مصرف کنید.

ادوکسابان

اگر یک بار در روز ادوکسابان مصرف می‌کنید و دوز مصرفی خود را فراموش می‌کنید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر فقط روز بعد را به خاطر می آورید، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی خود را در زمان معمول مصرف کنید. هرگز بیش از 1 دوز ادوکسابان را در یک روز مصرف نکنید.

اگر به طور تصادفی بیش از دوز تجویز شده اپیکسابان، دابیگاتران، ریواروکسابان یا ادوکسابان مصرف کردید، برای مشاوره با پزشک عمومی تماس بگیرید. مصرف بیش از حد آن شما را در معرض خطر خونریزی قرار می دهد.

نظارت بر دوز

وارفارین

اگر وارفارین مصرف می کنید، برای بررسی سرعت لخته شدن خون، شما به آزمایش خون منظم نیاز دارید. این با استفاده از نسبت عادی سازی بین المللی (INR) اندازه گیری می شود.

INR شما به طور منظم آزمایش می شود تا مطمئن شوید خون شما خیلی آهسته یا خیلی سریع لخته نمی‌شود. دوز وارفارین شما تا زمانی تنظیم می‌شود که INR شما در محدوده صحیح قرار گیرد.

INR شما ممکن است لازم باشد ابتدا یک روز در میان آزمایش شود تا زمانی که دوز مناسب را دریافت کنید. هنگامی که INR شما در محدوده صحیح تثبیت شد، این آزمایش‌ها کمتر مورد نیاز خواهند بود.

ضد انعقادهای جایگزین

اگر از آپیکسابان، دابیگاتران، ادوکسابان یا ریواروکسابان استفاده می کنید، نیازی به انجام آزمایش خون منظم برای نظارت بر INR ندارید.

با این حال، شما همچنان باید هر چند ماه یک بار برای بررسی صحیح مصرف دارو و بحث در مورد اینکه آیا عوارض جانبی را تجربه کرده اید یا خیر، به پزشک مراجعه کنید.

اگر برای شما داروهای ضد انعقاد تجویز شدند، همیشه دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید.

برخی از مسائل اصلی که باید در حین مصرف دارو در نظر بگیرید در زیر توضیح داده شده است.

انجام عمل جراحی

اگر داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنید و نیاز به جراحی یا هر نوع روش تهاجمی دارید، مطمئن شوید که پزشک از داروی شما آگاه است.

این شامل روش‌هایی است که برای تشخیص سایر بیماری‌ها مانند آندوسکوپی یا سیستوسکوپی استفاده می‌شود.

از آنجایی که داروهای ضد انعقاد توانایی لخته شدن خون شما را کاهش می‌دهند، در صورت ایجاد هر نوع برشی در طی یک عمل، خطر خونریزی شدید وجود دارد.

بنابراین ممکن است به شما توصیه شود که مصرف دارو را قبل از جراحی قطع کنید.

اگر در حال انجام یک جراحی دندانپزشکی هستید، به دندانپزشک خود بگویید که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنید.

ممکن است نیازی به قطع مصرف دارو نداشته باشید، اما ممکن است لازم باشد قبل از عمل، آزمایش خون بدهید تا از لخته شدن خون با سرعت مناسب مطمئن شوید.

فقط با توصیه پزشک عمومی مصرف دارو را متوقف کنید.

مصرف در دوران بارداری

وارفارین به طور معمول به زنان باردار تجویز نمی‌شود زیرا می‌تواند بر جنین تأثیر بگذارد.

این دارو می‌تواند باعث نقص مادرزادی یا خونریزی بیش از حد از جفت یا جنین شود.

گاهی اوقات ممکن است در سه ماهه دوم استفاده شود، اما هرگز نباید در سه ماهه اول مصرف شود و بهتر است در سه ماهه سوم نیز از مصرف آن اجتناب شود.

داروهای ضد انعقاد آپیکسابان (Eliquis)، دابیگاتران (پراداکسا)، ادوکسابان (Lixiana) و ریواروکسابان (Xarelto) نیز در بارداری توصیه نمی‌شوند.

اگر هر یک از این داروها را مصرف می کنید، برای جلوگیری از باردار شدن، باید هنگام رابطه جنسی از پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

اگر از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنید و متوجه شدید که باردار هستید یا قصد دارید برای باردار شدن شروع کنید، با پزشک عمومی خود در مورد قطع یا تغییر نسخه خود صحبت کنید.

در صورت لزوم می‌توان در دوران بارداری یک ماده ضد انعقاد به نام هپارین تزریق کرد.

مصرف در دوران شیردهی

شما معمولاً می‌توانید وارفارین را در دوران شیردهی مصرف کنید، اما باید ابتدا این موضوع را با پزشک عمومی یا مامای خود در میان بگذارید.

مصرف هپارین در دوران شیردهی نیز بی خطر است.

Apixaban، dabigatran، edoxaban و rivaroxaban در صورت شیردهی توصیه نمی‌شوند زیرا مشخص نیست که آیا آنها برای کودک بی خطر هستند یا خیر.

اگر از داروهای ضد انعقاد استفاده می کنید و در حال شیردهی هستید یا قصد شیردهی دارید، با پزشک عمومی، یا مامای خود صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا نیاز به تغییر نسخه دارید.

اجتناب از آسیب

مصرف داروهای ضد انعقاد می‌تواند در صورت آسیب دیدگی شما را مستعد خونریزی کند.

سعی کنید از صدمات جزئی و بریدگی‎های زیر جلوگیری کنید:

مراقبت در هنگام استفاده از مسواک و اصلاح (استفاده از یک مسواک نرم و ماشین اصلاح را در نظر بگیرید)

استفاده از دافع حشرات برای جلوگیری از نیش یا نیش حشرات

استفاده از محافظ هنگام باغبانی، خیاطی یا ورزش

پزشک ممکن است به شما توصیه کند از ورزش‌های تماسی به دلیل خطر خونریزی زیاد اجتناب کنید.

سایر داروها و درمان‌ها

اگر داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنید، باید قبل از مصرف هر دارو یا مکمل دیگری با پزشک عمومی، کلینیک ضد انعقاد یا داروساز خود صحبت کنید.

این شامل داروهای تجویزی، داروهایی که بدون نسخه خریداری می‌شوند (مانند آسپرین)، و هر گونه داروهای گیاهی (مانند خار مریم) می‌شود.

برخی از درمان‌ها می توانند اثر ضد انعقادها را متوقف کنند یا اثر آنها را افزایش دهند که می‌تواند خطرناک باشد.

برخی از داروهایی که می‌توانند بر ضد انعقادها تأثیر بگذارند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها
• داروهای ضد افسردگی
• استروئیدها (داروهایی که برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند)
• داروهای ضد تشنج (داروهای مورد استفاده برای درمان صرع)
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (در صورت نیاز به تسکین درد، به جای آن از پاراستامول استفاده کنید)

برای فهرست کامل داروهایی که باید از آنها اجتناب کنید، بروشور که همراه با داروی شما ارائه می‌شود، بررسی کنید.

غذا و نوشیدنی

اگر از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنید، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات باشد، مهم است.

اما اگر وارفارین مصرف می کنید، باید از ایجاد تغییرات مکرر در میزان سبزیجات سبزی که می خورید خودداری کنید.

غذاهای حاوی مقدار زیادی ویتامین K، مانند سبزیجات سبز برگ، نخود و جگر، می‌توانند در عملکرد وارفارین اختلال ایجاد کنند.

شما هنوز هم می‌توانید این موارد را در رژیم غذایی خود در حین مصرف وارفارین بگنجانید، زیرا پزشک دوز شما را بر این اساس تنظیم می‌کند، اما مهم است که در مقداری که مصرف می‌کنید، ثابت باشید.

در زمان مصرف وارفارین، آب کرن بری، آب گریپ فروت یا آب انار ننوشید. آنها می توانند اثر رقیق کنندگی وارفارین را افزایش دهند.

همچنین باید قبل از مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین K مشاوره بگیرید.

اثر وارفارین نیز تحت تأثیر الکل است. اگر وارفارین مصرف می کنید، بیش از 1 یا 2 نوشیدنی الکلی در روز ننوشید و هرگز زیاده روی نکنید.

این محدودیت‌های غذایی و نوشیدنی معمولاً وجود ندارد.

خون ریزی بیش از حد

علائم خونریزی بیش از حد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

عبور خون در ادرار

دفع خون هنگام مدفوع یا داشتن مدفوع سیاه

کبودی شدید

خونریزی بینی طولانی مدت (بیش از 10 دقیقه طول می‌کشد)

استفراغ خون یا سرفه خونی

کمر درد شدید ناگهانی

مشکل در تنفس یا درد قفسه سینه

در زنان، خونریزی شدید یا افزایش یافته در طول قاعدگی، یا هر خونریزی دیگر از واژن

اگر متوجه خونریزی شدید یا مکرر شده‌اید، فوراٌ به پزشک مراجعه کنید.

همچنین در موارد زیر باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:

• تصادف
• ضربه به سر
• قادر به متوقف کردن خونریزی نیستند.

اگر وارفارین مصرف می‌کنید، آزمایش‌های خونی منظمی خواهید داشت تا با اندازه‌گیری سرعت لخته شدن خون، بررسی کنید که آیا در معرض خطر خونریزی بیش از حد هستید یا خیر. اگر خون شما خیلی آهسته لخته شود، ممکن است دوز شما افزایش یابد.

سایر عوارض جانبی داروهای ضد انعقاد

عوارض جانبی داروهای ضد انعقاد بسته به دارویی که مصرف می کنید متفاوت است.

سایر عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• اسهال یا یبوست
• تهوع و استفراغ
• سوء هاضمه
• سرگیجه
• سردرد
• بثورات
• خارش پوست
• ریزش مو
• یرقان (زرد شدن سفیدی چشم و پوست، اگرچه ممکن است در پوست سیاه یا قهوه ای کمتر مشهود باشد)

اگر عوارض جانبی مداوم دارید، با پزشک خود صحبت کنید. اگر دچار زردی شدید فوراً با آنها تماس بگیرید.

 

مطالب مشابه:

آنتی بیوتیک‌ها

آنتی اسیدها